Η Θεωρία της Παρακίνησης

Η Θεωρία της Παρακίνησης αναφέρεται σε ένα σύνολο ιδεών και εννοιών στην ψυχολογία που προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται όπως συμπεριφέρονται. Πρόκειται για την κατανόηση του τι οδηγεί τα άτομα να δράσουν, να επιδιώξουν στόχους και να επιμείνουν στις προσπάθειές τους. Υπάρχουν πολλές θεωρίες παρακίνησης, αλλά εδώ παρουσιάζονται οι πιο γνωστές:

Προτάθηκε από τον Abraham Maslow και υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν μια ιεραρχία αναγκών, ξεκινώντας από τις φυσιολογικές ανάγκες (τροφή, στέγη) και προχωρώντας στις ανάγκες ασφάλειας, τις ανάγκες αγάπης και κοινωνικής αποδοχής, τις ανάγκες αυτοεκτίμησης και τέλος την ανάγκη αυτοπραγμάτωσης. Μόλις καλυφθούν οι ανάγκες χαμηλότερου επιπέδου, τα άτομα επιδιώκουν να ικανοποιήσουν ανάγκες υψηλότερου επιπέδου.

Προτάθηκε από τον Frederick Herzberg και διακρίνει μεταξύ “παραγόντων υγιεινής” (π.χ. μισθός, εργασιακή ασφάλεια), που διατηρούν την ικανοποίηση αλλά δεν παρακινούν, και “παραγόντων παρακίνησης” (π.χ. επίτευξη, αναγνώριση), που οδηγούν σε παρακίνηση και εργασιακή ικανοποίηση.

Προτάθηκε από τον Clayton Alderfer ως εναλλακτική στην ιεραρχία του Maslow. Υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι έχουν τρεις βασικές κατηγορίες αναγκών:

o Ανάγκες ύπαρξης (φυσιολογικές και ασφάλειας)

o Ανάγκες συσχέτισης (κοινωνικές σχέσεις και αποδοχή)

o Ανάγκες ανάπτυξης (προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη)

Η ιεραρχία είναι πιο ευέλικτη, επιτρέποντας στα άτομα να προσαρμόζουν τις προτεραιότητές τους ανάλογα με τις συνθήκες τους.

Προτάθηκε από τους Edward Deci και Richard Ryan και υποστηρίζει ότι η παρακίνηση προέρχεται από τον βαθμό στον οποίο τα άτομα αισθάνονται:

o Αυτονομία (να λαμβάνουν αποφάσεις για τον εαυτό τους)

o Επάρκεια (ικανότητα να εκτελούν αποτελεσματικά τις εργασίες τους)

o Συσχέτιση (αισθήματα του ανήκειν και της σύνδεσης με τους άλλους)

Προτάθηκε από τον Victor Vroom και υποστηρίζει ότι η παρακίνηση εξαρτάται από τρεις παράγοντες:

o Προσδοκία: Η πεποίθηση ότι η προσπάθεια θα οδηγήσει σε επιτυχία

o Εργαλειoποίηση: Η πεποίθηση ότι η επιτυχία θα οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα

o Αξία (Valence): Ο βαθμός ελκυστικότητας του αποτελέσματος για το άτομο

Προτάθηκε από τους Edwin Locke και Gary Latham και υποστηρίζει ότι οι σαφείς και απαιτητικοί στόχοι οδηγούν σε υψηλότερα επίπεδα παρακίνησης σε σύγκριση με ασαφείς ή εύκολους στόχους. Επίσης, τα άτομα που θέτουν δικούς τους στόχους είναι πιο παρακινημένα από εκείνα που τους επιβάλλονται στόχοι από άλλους.

Προτάθηκε από τον Albert Bandura και υποστηρίζει ότι η πίστη ενός ατόμου στις ικανότητές του (αυτο-αποτελεσματικότητα) παίζει καθοριστικό ρόλο στην παρακίνηση. Άτομα με υψηλή αυτο-αποτελεσματικότητα είναι πιο πιθανό να αναλαμβάνουν δύσκολες εργασίες και να επιμένουν παρά τις δυσκολίες.