Ο όρος ‘fake news’ χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια.
Αλλά τι είναι τα ‘fake news’ (ψεύτικες ειδήσεις);
Βασικά είναι ένας επιθετικός τρόπος να επηρεάσεις τη συμπεριφορά και τις επιλογές των ανθρώπων. Είτε ψεύτικες είτε αληθινές, οι ειδήσεις επηρεάζουν τους ανθρώπους.
Κάτι που ο επινοητής των δημοσίων σχέσεων, Edward L. Bernays, εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο. Ο Bernays ήταν ο ανιψιός του Sigmund Freud, ιδρυτή της ψυχανάλυσης.
Η πιο γνωστή εργασία του με τίτλο Propaganda γράφτηκε το 1927. Στη συνέχεια μετονομάστηκε σε Public Relations (Δημόσιες Σχέσεις).
Ο Bernays γράφει: “Η συνειδητή και έξυπνη χειραγώγηση των οργανωμένων συνηθειών και απόψεων της μάζας είναι μια σημαντική παράμετρος μιας δημοκρατικής κοινωνίας… Καθορίζουμε τις σκέψεις μας, διαμορφώνουμε τις ιδέες μας και επιλέγουμε τις γεύσεις μας από ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε προσωπικά τις περισσότερες φορές.”
Δεν είναι κάπως έτσι τα πράγματα; Πως πρέπει άραγε να ερμηνεύουμε αυτή τη δήλωση του Bernays;
Κάπως έτσι. Η ελευθερία της έκφρασης είναι αναπόσπαστο στοιχείο της δημοκρατίας. Όταν κάποιος εκφράζει την άποψη του, χιλιάδες απόψεις και συμφέροντα συναντιούνται ή συγκρούονται. Και πολλές φορές φτάνουμε στο χάος.
Και έτσι χρειάζεται να γίνει κάτι για να υπάρξει μια τάξη και να βγούμε από το χάος.
Είτε να μπουν περιορισμοί στην έκφραση (δικτατορία) είτε να προβληθούν συστηματικά κάποιες απόψεις ως κοινώς αποδεκτές και ελκυστικές.
Μπορούν να χρησιμοποιηθούν όλοι οι τρόποι και τα κόλπα προβολής για να εδραιωθούν οι απόψεις αυτές. Μπορείς να χειραγωγήσεις λίγο, να εξαπατήσεις λίγο, να υπερβάλλεις λίγο για να κάνεις τις απόψεις σου πιο ελκυστικές ή ενδιαφέρουσες.
Οι απόψεις μπορούν να είναι λιγότερο ή περισσότερο ενδιαφέρουσες. Οι άνθρωποι αποφασίζουν αν θα τις υιοθετήσουν. Αυτό σημαίνει ότι οι δημόσιες σχέσεις PR ή η διαφήμιση ή οι ψεύτικες ειδήσεις (fake news) δεν μας αναγκάζουν να κάνουμε κάτι που δεν θέλουμε. Απλά διαδίδουν ένα μήνυμα, βάζουν το σπόρο και περιμένουν. Τα παπαγαλάκια λόγω άγνοιας ή λόγω σκοπιμότητας, βοηθούν.
Εάν θέλετε να ξεχωρίζετε τα fake news, μπορείτε να ακολουθήσετε το μοντέλο του αμερικανού κοινωνιολόγου Harold D. Lasswell που έγραψε το 1948 και το οποίο δουλεύει ακόμα και σήμερα αρκετά καλά.
Η φόρμουλα είναι : Ποιος είπε τι, σε ποιο μέσο, σε ποιον και για ποιο λόγο.
ΠΟΙΟΣ; Απαντώντας στο ποιος, μεταφέρουμε την προσοχή στον αποστολέα. Ο Lasswell ορίζει αυτό το στάδιο σαν ‘control analysis’ (ανάλυση ελέγχου). Ποιος μιλά; Ποιος ο σκοπός του; Ποιοι είναι οι σύμμαχοι του;
ΤΙ; Ακούγοντας το τι λέγεται, δίνουμε σημασία στο περιεχόμενο (content analysis) του μηνύματος. Για να αναγνωρίσουμε το στόχο πίσω από το μήνυμα, μπορούμε π.χ. να αναρωτηθούμε : Πως οι γυναίκες ή άλλες κοινωνικές ομάδες εκπροσωπούνται ή εξαιρούνται; Τι υπονοεί το μήνυμα;
ΜΕΣΟ; Αναγνωρίζοντας το μέσο δηλ. τον τρόπο διάδοσης του μηνύματος, κάνουμε μια ανάλυση διάδοσης. Γιατί αυτό το μέσο; Ποιος πληρώνει; Μπορεί ο αποστολέας να ανταπεξέλθει οικονομικά;
ΚΟΙΝΟ; Η ανάλυση κοινού (audience analysis) δηλ. σε ποιον απευθύνεται το μήνυμα μπορεί να μας πει πολλά για το σκοπό του αποστολέα. Γιατί απευθύνεται συγκεκριμένα σ’ αυτούς τους ανθρώπους (επιλεγμένο κοινό);
ΕΠΙΔΡΑΣΗ; Με την ανάλυση επίδρασης (effect analysis) βλέπουμε πως το κοινό αντιδρά. Τι συμπέρασματα βγάζουμε για τον αποστολέα;
Ο Lasswell ενδιαφερόταν για τα αποτελέσματα της διάδοσης των ειδήσεων στη μάζα. Αλλά η μελέτη του αφορά και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Η φόρμουλα του είναι ένας απλός τρόπος για να ακονίσετε τις αισθήσεις σας και να αντιλαμβάνεστε καλύτερα την προπαγάνδα ή την στρέβλωση της αλήθειας. Από οπουδήποτε και αν προέρχεται.
FB Tags :
#αλήθεια #fake_news #ψεύτικες_ειδήσεις #προπαγάνδα #δημόσιες_σχέσεις #softexperia #consulting_softexperia / fb: Softexperia.com
Comments are closed.