Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Τζωρτζ Όργουελ (Η φάρμα των ζώων, 1984 κ.ά.) επισημαίνει ότι “η γλώσσα μας γίνεται άσχημη και ανακριβής όταν οι σκέψεις μας είναι ανόητες. Αλλά και η ακαταστασία της γλώσσας που χρησιμοποιούμε μας ωθεί να κάνουμε ανόητες σκέψεις”.
Κατά τον Όργουελ, οι ασθένειες που υπονομεύουν την εκφραστική δύναμη του λόγου οφείλονται:
➡️ Στη μη προσεκτική αναζήτηση των σωστών, απλών λέξεων, αλλά στην υποκατάστασή τους με συρραφή προκατασκευασμένων φραστικών σχημάτων.
➡️ Στην εκτεταμένη χρησιμοποίηση τετριμμένων μεταφορών και παρομοιώσεων, που έχουν χάσει από καιρό τη ζωηρότητα και τη σημασία τους, π.χ. “μεταξύ σφύρας και άκμονος”, “η Αχίλλειος πτέρνα”, “κρατάει άσους στα μανίκια του” κ.ά.
➡️ Στον παραμερισμό ρημάτων με ακριβές νόημα και την αντικατάστασή τους με τυποποιημένες εκφράσεις, π.χ. “χτύπησε κόκκινο”, “τα πήρε”, αντί του ακριβούς “εκνευρίστηκε”, φράσεις που χρησιμοποιούνται από ορισμένες κοινωνικές ομάδες (π.χ. νεολαία) και όχι από ολόκληρο το φάσμα του αναγνωστικού κοινού.
➡️ Στην εισαγωγή ξενόφερτων κυρίως λέξεων, για το ακριβές νόημα των οποίων ο αναγνώστης ή ακροατής αμφιβάλλει, έστω και αν τις έχει ξανακούσει.
➡️ Στη χρήση όρων και λέξεων που κατανοούνται με διαφορετικό τρόπο από κάθε αναγνώστη ή ακροατή, ανάλογα με την πολιτική του θέση ή τον ιδεολογικό του χώρο (προοδευτικός, συντηρητικός, πατριωτισμός, σοσιαλισμός, δημοκρατία κ. λπ.).
Δεν μπορούμε να μην προσυπογράψουμε τον αφορισμό του Όργουελ:
“Ο μεγάλος εχθρός της καθαρής γλώσσας είναι η ανειλικρίνεια. Όταν υπάρχει χάσμα, ανάμεσα σ’ αυτό που επιδιώκει κάποιος πραγματικά και σε αυτό που δηλώνει ότι επιδιώκει, τότε προσφεύγει ενστικτωδώς σε μακρόσυρτες φράσεις και φθαρμένους ιδιωματισμούς, σαν τη σουπιά που πετάει μελάνι”.
FB Tags :
#mindstormGR #λόγος #ασθένειες #γλώσσα
Comments are closed.